نقد و بررسی فیلم مسافر قاچاق Stowaway محصول سال ۲۰۲۱

فیلم Stowaway محصول کشور آلمان و در ژانر درام ، علمی تخیلی می‌باشد و به کارگردانی جو پیانا در سال ۲۰۲۱ ساخته شده است. در فیلم مسافر قاچاق بازیگرانی چون آنا کندریک، دانیل دا کیم، شامیر اندرسون، تونی کولت، و… به ایفای نقش پرداخته اند.

 

سه سال پیش، کارگردان فیلم، جو پیانا، و همکار نویسنده اش، رایان موریسون، اولین فیلم بلند خود، «شمالگان» را که درام کم حرفی در سبک بقا بود ساختند. در این فیلم مس میکلسن نقش مردی را بازی می کند که در قطب شمال گرفتار در برف انتظار رها شدنش را می کشد. این فیلم در کمال سادگی و استفاده از سکوت – که عملاً آن را به فیلمی بدون گفتگو تبدیل کرده است – نه تنها مهیج است بلکه تجربه ای خیره کننده در کشف جزئیات دقیقی از طبیعت انسان محسوب می شود. قرار دادن بازیگری بی پروا و گیرا مثل میکلسن در مرکزیت فیلم نیز مطمئنا برای مخاطب آزاردهنده نخواهد بود.

 

حالا، پیانا و موریسون بار دیگر با ایده ای مشابه اما در مقیاس کمی بزرگتر بازگشته اند: «مسافر قاچاق» در مورد بقا در فضا است که شامل چهار شخصیت در یک مأموریت محکوم به شکست به سوی مریخ است. (این در واقع اولین فیلمنامه داستانی است که این دو با هم نوشته اند، اگرچه «شمالگان» زودتر به اکران رسید). این اقدامی هوشمندانه است که آن دو در اینجا از ژانری آشنا با بازیگرانی فوق العاده استفاده کرده اند، اما شروع تدریجی داستان این بار ممکن است خیلی کند باشد. پیانا و موریسون (که این بار نیز تدوین فیلم را خود بر عهده دارند) شخصیت بدون کلام میکلسن در «شمالگان» را بسیار تاثیر گذارتر از شخصیت های آنا کندریک، تونی کولت، دنیل دای کیم و شامیر اندرسون که دائما در حال حرف زدن با یکدیگر در مورد وقایع اظطراری پیش آمده هستند، خلق کرده اند. دلیل اساسی اینکه آنها خود را در چنین مخمصه ای گرفتار می کنند (اگرچه برای ما توضیح داده می شود) اما باز هم یک حواس پرتی غیرقابل قبول است.

در آینده ای نزدیک، یک تیم سه نفره از فضانوردان شروع به سفری دو ساله به مریخ می کنند. کولت نقش فرمانده سفینه، مارینا بارنت، را بازی می کند که سومین و آخرین سفر خود به این مقصد دور را تجربه می کند. کندریک، پزشک تیم فضایی، زوئی لوانسون است و کیم، نقش دیوید کیم، زیست شناس گروه را برعهده دارد که در حال بررسی امکانات تنفسی جلبک ها است. آنها از بین هزاران متقاضی انتخاب شده و تحت آموزش های گسترده ای قرار گرفته اند. فیلم اما با ظرافت نشان می دهد که آنها در واقع افرادی معمولی هستند و فضانوردانی فوق بشری نیستند. دیوید دچار سرگیجه می شود و کمی بعد از برخاستن بی اختیار بالا می آورد. یا زوئی که گردنبند زیبا و ظریفش به نشانۀ بی وزنی در فضا شناور است پس از برخاستن از زمین گوشه ای استراحت می کند و به سوی مارینا فریاد زنان می گوید: «شوخی ات گرفته؟ این باورنکردنی بود!». («مسافر قاچاق» حداقل در صحنه های ابتدایی مسافرت فضایی را نه به صورت روندی ملایم و آرام بلکه به شیوه ای به تصویر می کشد که می تواند شما را تا مغز استخوان به لرزه درآورد.)

 

آنها اگرچه در ابتدا همگی خوشحال به نظر می رسند و در اولین مصاحبه تلویزیونی از فضا سعی می کنند پاسخ هایی رسمی و بی نقص ارائه دهند اما طولی نمی کشد که احساس می کنند در این سفر تنها نیستند و اینجاست که رفتار مبادی آداب آنها در هم می شکند. در بدنۀ سفینه مردی بیهوش و زخمی پنهان شده است که وقتی از سقف بالای سر مارینا به سمت او سقوط می کند، باعث می شود بازوی چپ فرمانده در تلاش برای گرفتن او بشکند. کم کم خدمه متوجه می شوند نام او مایکل آدامز (با بازی اندرسون) است که مهندس پرتاب و دانشجوی تحصیلات تکمیلی است. در حقیقت، او در بررسی های نهایی نادیده مانده و بدون آنکه کسی خبر داشته باشد در سفینه گیر افتاده است و حالا او ناخواسته دارد در فضا سفر می کند. اما به راستی چگونه چنین چیزی ممکن است؟ اگرچه من مهندس هوانوردی نیستم و باید اعتراف کنم در دبیرستان درس شیمی را با نمرۀ C پاس کردم (و احتمالا برای همین الان به کار نقد فیلم هایی اینچنینی مشغولم!) اما به نظرم توضیحی که در مورد حضور مایکل در سفینه ارائه می شود چندان باورپذیر نیست. اگرچه در تولید فیلم گفته شده است که حواس پیانا و موریسون همواره به جزئیات علمی کار جمع بوده و هدف آنها ساخت داستانی دقیق از لحاظ علمی بوده است (و احتمالا واقعا اینچنین نیز هست) اما در این نقطۀ مهم در شروع داستان یک جای کار می لنگد.

صرف نظر از این، او الان آنجاست و بنابراین اکنون به جای سه نفر، چهار نفر از منابع کشتی استفاده می کنند و همین موضوع فضای محدود سفینه را برای آنها تنگ تر می کند. مایکل وقتی متوجه می شود که سفینه خارج از زمین و در فضا قرار دارد بسیار متعجب و مضطرب می شود و اندرسن این احساس وحشت را کاملا محسوس به نمایش در می آورد (او در سکانسی تصویر زمین را از دور دست و در میان سیاهی می بیند). علاوه بر این، او خواهر کوچکتر خود را که سرپرست قانونی او نیز به شمار می رود، تنها در خانه رها کرده است. با این همه اما بحران اصلی اینجاست که مایکل هنگام برخورد با بدنه سفینه به مکانیسم شستشوی دی اکسیدکربن آسیب جدی وارد کرده و داشتن اکسیژن کافی برای زنده ماندن در طول سفر را برای همه غیرممکن کرده است.

 

این به معنای واقعی کلمه قوز بالا قوز است. پیانا اما احساس فزاینده عذاب را نه با صحنه سازی و موسیقی اغراق آمیز، ، بلکه از طریق شات های طولانی و مکالمات ناواضح در طول دالان های دور به تصویر می کشد. او در اینجا نیز مانند «شمالگان» آنقدر باهوش هست که به بازیگران اجازه دهد اوج احساسات شخصیت های خود را با حرکات چهره به نمایش بگذارند: ابراز ظریف ناامیدی، اضطراب و وحشت. به طور ویژه، کولت در تماسی که با کنترل زمین برقرار می کند قدرت خود در تعادل بخشیدن به حقیقت اضطراب مارینا را نشان می دهد در حالیکه تلاش می کند بر آرامش خود و وظیفه اش در قبال دیگران را تمرکز داشته باشد. در همین حال، اگرچه زوئی همچنان خوشحال و خوش بین به نظر می رسد اما دیوید که پیرتر و عمل گراتر است به این باور می رسد که سرانجام کسی باید کاری کند. از این رو برای تحقق این ایدۀ حیاتی پیشقدم می شود.

 

همه اینها برای خلق اثری شخصیت محور جمع شده اند؛ چیزی که «مسافر قاچاق» بیشتر از یک فیلم علمی تخیلی هیجان انگیز به آن شباهت دارد. در واقعیت اما ما به استثنای چند ویژگی اساسی در مورد این افراد شناخت کمی داریم، و همین باعث می شود نتوانیم آنطور که باید در سرنوشت آنها احساس مشارکت داشته باشیم. بنابراین تقلایی که پیانا در این فیلم فضایی با محوریت گریز از مرگ با استفاده از روش های ساده تر و با تکنولوژی پایین تر می کند، اگرچه گیج کننده خواهد بود اما از تعلیق و سنگینی احساساتی که باید داشته باشد عاری به نظر می رسد. همه بازیگران بازی های خوبی دارند، به خصوص اندرسون نسبتاً تازه کار که خودش را در برابر این پیشکسوتان به چالش می گذارد. او همچنین سعی می کند از تکنیک هایی شخصی استفاده کند که عمدتا به طور واضح در فیلمنامه به آنها پرداخته نشده است. در نهایت اما «مسافر قاچاق» بیشتر به فریادی ناامیدکننده در خلأ شباهت دارد.

 

منبع: سایت روگربرت